Nhà giáo dục Sukhomlinsky (Nga) từng nói: “Mỗi khoảnh khắc bạn nhìn thấy đứa trẻ, bạn cũng nhìn thấy chính mình; bạn giáo dục trẻ, cũng là đang giáo dục bản thân và kiểm nghiệm nhân cách của chính mình".

Chúng ta thường cho rằng, đã là cha mẹ thì phải thân thiết với con, phải hoàn toàn thẳng thắn, không giấu giếm điều gì. Nhưng chúng ta không nhận ra rằng: cha mẹ giống như một tấm kính lọc, trẻ nhìn thế giới thông qua chúng ta.

Có những điều, người lớn nói ra vô tình, nhưng trẻ lại ghi nhận rất sâu. Những “bí mật” được chia sẻ một cách thiếu cân nhắc ấy, có thể trở thành gánh nặng trong quá trình trưởng thành của con, thậm chí để lại những vết thương tâm lý khó lành suốt cả đời.

Yêu con không có nghĩa là nói hết mọi điều.

Tình yêu của cha mẹ nằm ở chỗ: có điều nên nói, và có điều tuyệt đối không nên nói.

Vì bầu trời tinh thần trong trẻo của con, 8 điều dưới đây dù quan hệ có thân đến đâu cha mẹ cũng đừng bao giờ chia sẻ với con.

1. Đừng trút sự oán giận, bực bội của mình lên con

Một chuyên gia tâm lý từng chia sẻ một ca tư vấn: Một cô gái rất xinh đẹp, tốt nghiệp đại học danh tiếng, nhưng trong mọi mối quan hệ thân mật đều tự ti, luôn cố gắng làm hài lòng người khác. 36 tuổi, cô vẫn không dám bước vào hôn nhân.

Nguyên nhân bắt nguồn từ tuổi thơ: cô lớn lên trong những lời than vãn triền miên của mẹ. Mẹ thường xuyên kể với con về nỗi khổ đi làm, sự mệt mỏi khi chăm lo gia đình, thậm chí chuyện giá thịt ngoài chợ tăng cũng thành đề tài than thở. Lâu dần, cô gái trở nên trầm lặng, tự ti, vô thức tin rằng mình không xứng đáng có một gia đình hạnh phúc trọn vẹn.

Gia đình không phải là thùng rác cảm xúc. Con cái cũng không có trách nhiệm gánh chịu năng lượng tiêu cực của cha mẹ. Những lời than vãn ấy không truyền đi thông điệp “tiết kiệm” hay “yêu thương”, mà là tín hiệu tuyệt vọng: “Con là gánh nặng”, “Gia đình này vốn bất hạnh”.

Điều đó khiến trẻ sinh ra cảm giác tội lỗi sâu sắc, cảm giác “không xứng đáng được hạnh phúc”, thậm chí cho rằng sự tồn tại của mình là một sai lầm.

Nhà phải là nơi trú ẩn của trẻ, không phải nơi đổ rác cảm xúc của người lớn.

Dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, cũng đừng than khổ với con – điều đó có thể hủy hoại cả một đời trẻ.

2. Đừng nói xấu, chỉ trích quá mức người bạn đời trước mặt con

Vợ chồng có mâu thuẫn là điều bình thường, nhưng nhiều cha mẹ lại biến con thành “thùng rác cảm xúc”, liên tục kể xấu người còn lại:

“Bố con vô dụng lắm, chẳng trông cậy được gì".

“Mẹ con ích kỷ, chỉ nghĩ cho bản thân".

Thực chất, bạn hạ thấp người bạn đời bao nhiêu, là bạn gieo vào lòng con một hạt mầm rạn nứt bấy nhiêu. Trẻ sẽ rơi vào mâu thuẫn đau đớn: “Con yêu bố/mẹ, nhưng bố/mẹ nói người kia không tốt. Vậy con có phải cũng không tốt không?”.

Áp lực tâm lý ấy có thể biểu hiện bằng những hành vi tự hại.

Từng có trường hợp một bé gái 9 tuổi bị rụng tóc nghiêm trọng. Bác sĩ phát hiện tóc bị nhổ bằng tay. Nguyên nhân là cha mẹ thường xuyên cãi vã, sau đó còn kể xấu nhau trước mặt con, khiến đứa trẻ chịu căng thẳng nặng nề.

Vấn đề hôn nhân của người lớn không nên trở thành nhà tù tinh thần của con trẻ.

3. Đừng kể lể những “hy sinh” mình đã làm vì con

Đây là kiểu “trói buộc bằng tình yêu” phổ biến và gây tổn thương nhất.

Nhiều cha mẹ thường nói:

“Vì con mà mẹ bỏ cơ hội thăng tiến".

“Vì con mà bố khổ cả đời".

Một cô gái kể rằng, mẹ cô thường nói: nếu không có cô, mẹ đã ly hôn từ lâu. Dần dần, cô tin rằng mọi đau khổ của mẹ đều do mình gây ra.

Cảm giác hy sinh là liều độc nguy hiểm nhất trong mối quan hệ cha mẹ, con cái.

Nó biến tình yêu thành món nợ cảm xúc nặng nề.

Cha mẹ nên để con hiểu rằng: “Những gì bố mẹ làm là lựa chọn của bố mẹ. Vì yêu con, bố mẹ sẵn sàng làm và cảm thấy hạnh phúc khi làm điều đó".

4. Đừng chia sẻ sự lo lắng quá mức về tiền bạc

Một bé gái 5–6 tuổi chọn bánh ngọt cho bố mẹ, nhưng bị mẹ trách mắng vì “lãng phí tiền”. Trẻ lặng lẽ cúi đầu, nước mắt lưng tròng. Nghèo không phá hủy trẻ em, nhưng cảm giác thiếu thốn và lo âu do người lớn truyền sang thì có. Có thể nói với con về sự vất vả nhưng quá nhấn mạnh khó khăn tài chính sẽ khiến trẻ hoặc trở nên tự ti, hoặc lớn lên ám ảnh tiền bạc.

Điều đáng sợ không phải là thiếu tiền, mà là thông điệp: “Con không xứng đáng".

5. Đừng kể những lời đàm tiếu, thị phi bên ngoài cho con

Cha mẹ thường xuyên bàn tán chuyện người khác trước mặt con sẽ khiến trẻ học theo thói quen soi mói, thiếu tập trung, rối loạn trật tự nội tâm.

Muốn con trưởng thành lành mạnh, hãy tạo cho con một môi trường tinh thần yên tĩnh, sạch sẽ.

6. Đừng so sánh con với “con nhà người ta”

So sánh không tạo động lực, mà chỉ giết chết lòng tự tin.

Nó khiến trẻ tin rằng: cha mẹ không yêu con người thật của mình, mà chỉ yêu một phiên bản giống người khác.

Mỗi đứa trẻ là một ngôi sao riêng, có quỹ đạo và thời điểm tỏa sáng khác nhau.

7. Đừng kể lại những lời chê trách người khác nói về con

Khi cha mẹ “truyền đạt” lời phê bình, sức sát thương còn lớn hơn lời gốc.

Lúc con bị đánh giá, cha mẹ phải là tấm khiên, không phải mũi tên thứ hai.

8. Đừng kể quá nhiều về những “quá khứ không hay” của chính mình

Việc kể lại “thời trẻ sai lầm” để răn dạy con nên chừng mực, bởi chuyện gì cũng kể có thể phản tác dụng hoặc khiến trẻ xem nhẹ chuẩn mực, hoặc khiến trẻ coi thường cha mẹ. Hãy dùng hành động hiện tại làm gương, thay vì quá khứ không trọn vẹn.

Nhà tư tưởng Emerson từng nói: “Một đứa trẻ trở thành người như thế nào, phần lớn phụ thuộc vào chất lượng tình yêu, sự đồng hành và tấm gương mà người thầy đầu tiên: cha mẹ mang lại".

Yêu con là bản năng.

Yêu con một cách có trí tuệ là tu hành cả đời.

Biết giữ ranh giới, biết điều gì không nên nói, chính là cách cha mẹ trao cho con một môi trường trưởng thành an toàn, tự do và giàu khả năng nhất.

Sự tiết chế ấy không phải là xa cách mà là một dạng yêu thương sâu sắc và trưởng thành hơn.

Theo Hiểu Đan