Đối mặt với quá nhiều biến động, vốn hóa thị trường của Apple đã giảm xuống 2.6 nghìn tỷ USD vào tháng 4, và mất vị thế công ty có giá trị vốn hóa cao nhất thế giới.

Sáu tháng sau đó, Tim Cook đã đưa giá trị thị trường của Apple vượt mốc 4 nghìn tỷ USD lần đầu tiên. Con số này cao gấp hơn 10 lần so với giá trị của công ty khi ông tiếp quản vị trí giám đốc điều hành từ Steve Jobs cách đây 14 năm.

Trong những năm dẫn dắt Apple, Tim Cook chưa từng giới thiệu một công nghệ đột phá hay sản phẩm mới nào có thể thay đổi cuộc sống của mọi người theo cách mà iPhone đã làm. Thay vào đó, ông Cook, người vừa bước sang tuổi 65 cuối tuần vừa rồi, đã thuyết phục được các cổ đông bằng cách thực hiện những hành động vừa đủ để bảo vệ và phát triển doanh nghiệp. Đây là một chiến lược vô cùng thận trọng, thể hiện rõ trong năm nay thông qua việc sử dụng khéo léo các biện pháp vận động hành lang chính trị và pháp lý, cũng như tung ra những thế hệ iPhone mới hấp dẫn trong mắt người dùng.

Mối đe dọa lớn nhất đối với các nhà đầu tư của Apple chính là nguy cơ về thuế quan và những lời chỉ trích trực tiếp của Trump đối với chuỗi cung ứng của Apple. Apple vẫn chủ yếu phụ thuộc vào hoạt động sản xuất quy mô lớn được xây dựng ở Trung Quốc trong hơn 20 năm, một chuỗi cung ứng mà chính ông Cook đã xây dựng khi còn là người đứng đầu bộ phận vận hành của Apple.

Với đa số đơn hàng những chiếc iPhone vẫn được sản xuất tại Trung Quốc, các nhà đầu tư hoảng loạn vào ngày “Liberation Day” hồi tháng 4, khi ông Trump công bố thuế quan nhập khẩu lớn. Giá cổ phiếu của Apple giảm hơn 20% trong những ngày kế tiếp.

Ông Cook đã có vị thế để tránh được điều tồi tệ nhất từ cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Ông đã chuyển một phần việc lắp ráp hoàn thiện iPhone sang Ấn Độ trong vài năm qua, cho phép ông chuyển hướng nhiều chiếc điện thoại được sản xuất tại Ấn Độ đến thị trường Mỹ để tránh thuế quan ở Trung Quốc.

Điều này không làm tổng thống Trump hài lòng. “Chúng tôi không quan tâm việc bạn sản xuất ở Ấn Độ. Ấn Độ có thể tự lo liệu,” ông Trump nói vào tháng 5, đề cập đến Apple.

Tuy nhiên, chuỗi cung ứng của Apple sẽ khó có thể quay trở lại Mỹ theo bất kỳ hình thức đáng kể nào, những nhân viên Apple hiện tại và trước đây cho biết. Một trong những lợi thế là ở châu Á có nguồn nhân lực vừa lành nghề vừa rẻ, thứ không có sẵn tại Mỹ.



Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, Cook đã học được rằng mình có thể làm hài lòng tổng thống bằng cách mang lại một tiêu đề hấp dẫn trên các mặt báo. Năm 2018, Apple hứa sẽ đầu tư 350 tỷ USD vào Mỹ trong vòng năm năm, chủ yếu là chi tiêu mà công ty đã dự định thực hiện ngay từ ban đầu.

Năm 2019, đối mặt với nguy cơ áp thuế quan lên Trung Quốc, ông Cook đã trực tiếp vận động hành lang với chính quyền tổng thống Trump, giải thích cách các khoản thuế như vậy sẽ làm tăng giá iPhone và giúp đỡ các đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Sau đó, Apple đã đảo ngược quyết định chuyển sản xuất máy tính Mac Pro của mình từ Texas sang Trung Quốc, và ông Cook dẫn đầu một chuyến tham quan nhà máy ở Austin cùng với tổng thống Trump. “Hôm nay tôi khai trương một nhà máy sản xuất lớn của Apple tại Texas,” tổng thống Trump khi ấy khoe.

Trên thực tế, nhà máy đã được mở cửa từ năm 2013 và sản xuất các sản phẩm ngách. Ông Cook không hề chỉnh sửa lời nói của Trump.

Chiến lược này đã có hiệu quả. Ông Trump đã giảm bớt đe dọa về thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên, đưa ra các ngoại lệ đối với các thiết bị điện tử như iPhone.



Vì vậy, ông Cook đã triển khai chiến lược đó một lần nữa. Vào tháng 8, ông Cook cho biết Apple sẽ tăng khoản đầu tư hứa hẹn vào Mỹ lên 600 tỷ USD trong vòng bốn năm. Ông công bố thông tin này bên cạnh Tổng thống Trump, đồng thời trao tặng ông một kỷ niệm chương có chân đế đúc bằng vàng.

Một lần nữa, ông Cook chỉ đưa ra những lời hứa dựa trên các kế hoạch đầu tư đã được lên trước, theo những người thân cận với các con số. Các khoản đầu tư bao gồm việc sản xuất máy chủ AI ở Texas và cung cấp đào tạo về sản xuất cho các doanh nghiệp ở Detroit. Những con số cụ thể mà Apple công bố là cam kết 2.5 tỷ USD để sản xuất kính bảo vệ iPhone ở Kentucky cùng với nhà cung cấp lâu năm Corning, và quan hệ đối tác trị giá 500 triệu USD để sản xuất nam châm đất hiếm tại Mỹ.

Điều ông Cook không làm, là cam kết sản xuất các sản phẩm phổ biến nhất của Apple trên đất Mỹ.

Sau lời hứa đầu tư vào Mỹ, ông Trump thông báo rằng Apple sẽ được miễn thuế đối với hàng điện tử nhập khẩu, khiến công ty chỉ phải chịu mức thuế quan nhỏ từ Trung Quốc, mà ông Trump đã đồng ý cắt giảm một nửa vào hôm 30/10.

Đây không phải là cơn bão duy nhất mà ông Cook đã tránh được mùa hè này. Trong giai đoạn hình phạt của vụ kiện chống độc quyền đối với Google, thẩm phán có thể hủy bỏ các khoản thanh toán mà Google thực hiện cho Apple để đặt Google làm công cụ tìm kiếm mặc định trong trình duyệt Safari của Apple.

Động thái như vậy sẽ gây tổn thất lớn cho Apple. Hợp đồng này tạo ra hơn 20 tỷ USD doanh thu hàng năm cho Apple, phần lớn rơi vào lợi nhuận ròng, chiếm khoảng một phần năm lợi nhuận hoạt động của công ty, theo ước tính của các nhà phân tích.



Ông Cook đã cử Eddy Cue, người đứng đầu bộ phận dịch vụ cấp cao của Apple đến làm chứng. Ông Cue nói với thẩm phán rằng ông “đã mất ngủ rất nhiều vì lo lắng” về khả năng hợp đồng Google biến mất và cho biết sự thay đổi công nghệ có thể mạnh mẽ đến mức có thể hạ bệ ngay cả những công ty lớn nhất. Ngụ ý của Cue là: Thẩm phán không cần phải áp đặt các hình phạt nghiêm khắc, thị trường sẽ tự điều chỉnh.

Thẩm phán đã "nhẹ tay" với Google, và cho biết động lực cạnh tranh của thị trường đang thay đổi, chủ yếu là do AI. Đặc biệt, ông nói rằng việc cấm thanh toán phân phối tìm kiếm sẽ gây tổn hại cho các công ty như Apple. Một nhà phân tích nhận xét: “Apple không chỉ tránh được một viên đạn; họ đã tránh được nguyên một quả tên lửa.”



Ngay sau đó, ông Cook đã chào đón hàng trăm người đến khuôn viên đại bản doanh của Apple để giới thiệu thế hệ iPhone mới nhất. Một chiếc smartphone mới, mỏng hơn mang tên iPhone Air là tâm điểm của sự kiện. Tuy nhiên, camera yếu, loa đơn, pin nhỏ và giá cao đã khiến thiết bị này kém phổ biến đối với khách hàng hơn.

Không có gì nổi bật như một bước đột phá, có lẽ những lời khen ngợi đều dành cho cảm biến của camera selfie, cho phép chụp ảnh phong cảnh mà không cần xoay điện thoại. Bất chấp điều đó, Apple vẫn cung cấp đủ các tính năng mới trên dòng iPhone 17 để nhiều khách hàng nâng cấp. Vào ngày 30/10 vừa rồi, Apple dự báo doanh thu sẽ tăng tới 12% trong quý IV, gấp đôi ước tính của phố Wall nhờ doanh số bán iPhone.

Công ty này đã phải đối mặt với những lời chỉ trích vì chậm trễ trong việc mang lại những tiến bộ AI hào nhoáng trong khi các đối thủ cạnh tranh đang đầu tư mạnh mẽ.

Tuy nhiên, giá cổ phiếu được hỗ trợ một phần bởi chương trình mua lại cổ phiếu hàng năm trị giá 100 tỷ USD, và doanh thu tiếp tục tăng nhờ sự tập trung của ông Cook vào việc cung cấp các sản phẩm đã trở nên phổ biến trong cuộc sống của mọi người. Triết lý của ông là "tốt nhất chứ không phải đi trước".



Nhiều người quên rằng AirPods thế hệ đầu tiên gần chín năm trước từng bị chế giễu là "những que tăm bông đắt đỏ và dễ thất lạc". Chúng đã là một sản phẩm khó phát triển, và ông Cook vẫn kiên trì với chúng. Giờ đây, chúng là phụ kiện iPhone không thể thiếu, tạo ra hàng tỷ USD doanh thu hàng năm. Tương tự như vậy đối với Apple Watch, đã tiến hóa từ một món đồ thời trang kỹ thuật số tương đối mờ nhạt thành một thiết bị theo dõi sức khỏe và tập luyện được sử dụng rộng rãi.

Đồng thời, ông Cook tiếp tục khai thác hệ sinh thái iPhone để tạo ra doanh thu hàng năm, bán ứng dụng, đăng ký và quảng cáo App Store, đồng thời lấy tiền từ Google. Doanh thu của tất cả các dịch vụ này đã vượt qua 100 tỷ USD trong năm tài chính vừa qua với tỷ suất lợi nhuận cao hơn hẳn so với doanh số bán thiết bị.

Kể từ ngày ông nhậm chức, những lời chỉ trích đối với ông Cook là ông không phải là “người làm sản phẩm” như ông Jobs, vị CEO tiền nhiệm. Ông Jobs thường xuyên ghé thăm xưởng thiết kế của Apple nơi các sản phẩm tương lai đang được phát triển. Ông Cook ít lui tới hơn, thích tập trung vào hoạt động. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của ông, Apple đã xây dựng một bộ phận bán dẫn riêng, thiết kế một số chip tốt nhất thế giới.

Khi ông Cook rời khỏi chiếc ghế CEO, một số nhà phân tích muốn công ty bổ nhiệm một CEO có tầm nhìn xa hơn và am hiểu sản phẩm hơn để có thể đổi mới tốt hơn trong kỷ nguyên AI. Cả ông và công ty đều chưa đưa ra đề xuất rằng điều đó là sắp xảy ra, và ông được cho là sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ tịch hội đồng quản trị sau khi rời vị trí giám đốc điều hành.

Theo WSJ