Chiếc xe, 10 suất cơm và một lần "giải bài toán" khác thường

Một người tài xế không may lái xe rơi xuống mương. Anh gọi dịch vụ kéo xe đến cứu hộ, nhưng người kéo xe ra giá "trên trời" – 1200 nhân dân tệ. Tài xế từ chối, sau đó liền đặt 10 suất cơm qua ứng dụng giao đồ ăn.

Chẳng bao lâu sau, 10 shipper lần lượt mang cơm đến, đứng quanh chiếc xe nhìn nhau khó hiểu: "Anh ơi, chỗ này đâu có giống chỗ để ăn cơm nhỉ?". Tài xế cười toe: "Cơm tôi mời mọi người đấy, nhưng nhờ các anh giúp tôi một việc nhỏ…".

Và thế là 10 thanh niên cùng nhau hợp lực, nhấc bổng chiếc xe lên khỏi mương. Tài xế không chỉ đãi họ một bữa cơm, còn "tip" thêm mỗi người 5 nhân dân tệ và đánh giá 5 sao. Các shipper vui vẻ cảm ơn rối rít trước khi rời đi.

Vấn đề vốn cần 1200 nhân dân tệ để giải quyết, cuối cùng anh chỉ mất 350 nhân dân tệ – và còn để lại một ấn tượng đẹp.

Tư duy ngược – Không phải tài năng trời phú, mà là thói quen nhìn vấn đề theo cách khác

Người biết áp dụng tư duy ngược (lateral thinking) sẽ luôn có cách "lội ngược dòng" trong mọi hoàn cảnh. Đây không phải kỹ năng cao siêu gì, mà chỉ là thói quen lật ngược vấn đề để nhìn từ một góc khác:

Khi đi vào mê cung, người khác cứ mãi quanh quẩn ở lối vào, còn họ sẽ bắt đầu từ điểm cuối để truy ngược đường ra.

Khi kẹt xe, thay vì bực tức, họ tận dụng thời gian đó để "nạp năng lượng".

Khi kinh tế khủng hoảng, họ không than phiền mà tìm hiểu xem nhu cầu nào đang bùng nổ trong khủng hoảng, ngành nào có thể cất cánh ngược gió?

Người có tư duy rộng mở sẽ nhìn thấy thứ người khác bỏ sót

Khi tư duy không bị giới hạn bởi những điều hiển nhiên, ta có thể nhìn thấy bản chất vấn đề, phát hiện những tài nguyên, quy luật, kết nối mà người khác không thấy. Trong khi số đông còn mắc kẹt trong "đáp án chuẩn", người tư duy ngược đã tìm thấy lối đi riêng trong khe hở của hệ thống.

Một đứa trẻ có khả năng biến vấp ngã thành bệ phóng, biến tình huống bế tắc thành cơ hội xoay chuyển – chính là tài sản quý giá hơn cả tiền bạc.

Khả năng này giống như một thỏi nam châm vô hình hút lấy cơ hội. Khi trưởng thành, trẻ sẽ chuyển hóa kỹ năng này vào việc kiếm sống: tìm được ngách nghề mới giữa làn sóng sa thải, tìm ra mỏ vàng trong cơn "đại hàn" của ngành nghề. Lúc ấy, kiếm tiền sẽ dễ như hít thở.

Vậy muốn con được "ông trời ưu ái", cha mẹ nên làm gì?

1. Rèn luyện tư duy phản sự thật (counterfactual thinking)

Ví dụ: "Nếu mặt trời mọc ở hướng Tây, sáng mai chúng ta nên ăn món gì trước?". "Nếu tất cả táo trong siêu thị bỗng biến thành màu xanh dương, chuyện gì sẽ xảy ra?".

Những câu hỏi tưởng chừng vô lý lại là cách cực tốt để kích hoạt mạng mặc định của não bộ (DMN) và vùng vỏ não trước trán lưng bên, giúp tăng kết nối giữa các nơ-ron, tạo ra nhiều khớp thần kinh mới. Khi não bộ quen "tư duy không theo lối mòn", trẻ sẽ dễ dàng tìm ra cách giải sáng tạo trong toán học hay khi gặp tình huống khó khăn.

2. Phương pháp "Vòng tròn vàng" (Golden Circle)

Đây là phương pháp đặt câu hỏi ngược:

Tại sao làm việc này? (Why – mục tiêu).

Làm như thế nào? (How – phương pháp).

Làm cái gì? (What – hành động).

Steve Jobs áp dụng cách này: không bắt đầu từ sản phẩm, mà từ lý tưởng "Thay đổi thế giới", rồi mới đến thiết kế và cuối cùng là sản phẩm.

Bạn có thể hướng dẫn con áp dụng điều này vào tình huống nhỏ. Ví dụ, nếu mục tiêu là: "Làm sao để bố chịu dậy sớm cuối tuần", trẻ có thể:

Làm gì? → Chuẩn bị bữa sáng và chỉnh đồng hồ báo thức.

Làm như thế nào? → Âm thầm chỉnh báo thức cách nhau 10 phút.

Tại sao? → Vì muốn cả nhà đi picnic buổi sáng!

Nghiên cứu cho thấy, cách "tư duy từ kết quả ngược lại" này giúp tăng sóng theta ở vùng vỏ não trước, kết nối mạnh hơn giữa vùng hải mã và vùng trán – nhờ vậy, trẻ có thể tự động xây dựng bản đồ tư duy kể cả khi học thuộc lòng!

3. Biến khuyết điểm thành ưu điểm

Nghiên cứu của GS Duckworth (ĐH Pennsylvania, 2016) cho thấy:

Trẻ được rèn luyện "tái định nghĩa điểm yếu" có chỉ số chống chịu tăng trung bình 37.2% sau 6 tháng.

Ví dụ:

Trẻ hay cãi lời? Đừng mắng, hãy nói: "Phản biện của con thú vị đấy! Nếu là trợ lý thẩm vấn, con sẽ hỏi gì để bắt được tội phạm?".

Trẻ hay cãi nhau với em? Biến mỗi lần xung đột thành "game gia đình", đưa phần thưởng vào hộp bí mật. Khi con tự nghĩ ra cách hòa giải, bạn hãy reo lên: "Nở hoa não bộ rồi!" và để con rút thăm thưởng.

Quên mang bình nước? Cùng vẽ bản đồ truy tìm đồ thất lạc. Hôm sau, để con làm "thám tử" truy dấu và nhận phần thưởng.

4. Xây dựng tư duy tài chính "ngược với lẽ thường"

Khi cho trẻ tiền tiêu vặt, hãy thêm quy tắc:

Nếu tiêu hết 100 nghìn đồng, phải nộp "báo cáo chi tiêu".

Nếu biến 100 nghìn đồng thành giá trị 150 tệ, sẽ được thưởng gấp đôi số vốn.

Từ đó giúp trẻ hiểu: Tiền không phải thứ cố định, nó giống như dòng nước – biết cách thì sẽ làm nó chảy theo ý mình.

Mong rằng con cái chúng ta có thể sở hữu tư duy ngược, nhìn thấy một thế giới hoàn toàn mới – và trở thành người mà ông trời cũng phải "đuổi theo" để ban cơ hội, ban tài lộc.

Theo Hiểu Đan