GS. BS. Saijo Yasuo là chuyên gia hàng đầu về ung thư nội khoa với hơn 40 năm kinh nghiệm. Ông đã từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng tại các bệnh viện danh tiếng tại Nhật Bản: Nguyên Trưởng khoa Ung thư Nội khoa Bệnh viện Trường Đại học Y Hirosaki, Giáo sư Bệnh viện Đại học Tohoku. Ngoài những dấu ấn nghiên cứu y khoa, GS. BS. Saijo Yasuo còn đóng góp đáng kể trong lĩnh vực ung bướu tại Nhật Bản; và bây giờ là Việt Nam khi ông quyết định về làm việc toàn thời gian, trực tiếp điều trị cho bệnh nhân tại Bệnh viện Quốc tế Mỹ (Bệnh viện AIH).

Bác sĩ Yasuo có 20 năm kinh nghiệm khoa nội hô hấp, chuyên ung thư phổi, sau đó chuyển sang khoa ung bướu, điều trị hàng ngàn ca bệnh ung thư đầu và cổ, ung thư tuyến giáp, ung thư vú, ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư đại tràng… Tại AIH, bác sĩ Yasuo giữ vai trò là bác sĩ cấp cao tại Trung tâm Ung bướu AIH; đồng hành cùng bệnh viện ứng dụng những tiến bộ mới trong điều trị ung thư.

Trò chuyện với chúng tôi, GS. BS. Saijo Yasuo có nhiều quan điểm mới mẻ và cập nhật những đột phá mới trong điều trị ung thư hiện nay.

Hiện nay phương pháp điều trị ung thư đã có những đột phá mới, kiểm soát đáng kể tác dụng phụ

Ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới hiện nay, ung thư được coi như "cửa tử" và chỉ có thể điều trị kéo dài, điều trị giảm nhẹ, ông nghĩ sao về điều này?

Tại Việt Nam, tôi nhận thấy ung thư vẫn là căn bệnh nguy hiểm với tỉ lệ tử vong cao. Nhưng ở Nhật Bản, 65% bệnh nhân ung thư có thể sống được trên 5 năm và tỉ lệ này tiếp tục cải thiện. Ngay cả ung thư giai đoạn di căn cũng có thể kéo dài sự sống hoặc trong một số trường hợp là được chữa khỏi. Tôi hy vọng trong tương lai ung thư cũng có thể được kiểm soát như các căn bệnh mãn tính, chẳng hạn tiểu đường, cao huyết áp...

Ngoài vấn đề về thể chất, người bệnh ung thư còn rất cần điều trị về tâm lý, giúp họ có thêm niềm tin, động lực để chiến đấu với căn bệnh. Điều này có đúng không, thưa bác sĩ?

Con người chúng ta, ngoài sức khoẻ thể chất, còn có cả sức khoẻ tinh thần. Ngoài các y bác sĩ, sự tác động của các thành viên trong gia đình tới người bệnh cũng vô cùng quan trọng. Do đó, chúng tôi thường trao đổi với người nhà để họ có thể động viên, quan tâm, chăm sóc người thân. Với một đất nước Á Đông như Nhật Bản hay Việt Nam, mối quan hệ gia đình đóng vai trò rất lớn. Do vậy, người nhà cần sát cánh để cùng bệnh nhân chiến đấu với căn bệnh này.

Tại Bệnh viện AIH, chúng tôi luôn phối hợp liên chuyên khoa để hội chẩn và điều trị cho từng ca bệnh, kết hợp chuyên khoa dinh dưỡng và tâm lý nhằm đưa ra phác đồ điều trị toàn diện. Nhờ đó, tình trạng bệnh sẽ được cải thiện tốt hơn trên nhiều phương diện.

Hơn 40 năm làm nghề, trường hợp bệnh nhân/ca bệnh nào mà ông nhớ nhất?

Mỗi ca bệnh là một câu chuyện khác nhau, nhưng tôi nhớ mãi bệnh nhân đầu tiên của tôi là một ca ung thư phổi di căn gan giai đoạn 4. Ban đầu, anh ấy tin tưởng rằng mình sẽ vượt qua bệnh, kéo dài sự sống để thực hiện những dự định còn dang dở. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị vào 40 năm trước, thuốc hóa trị cho ung thư có nhiều tác dụng phụ, trong khi hiệu quả mang lại không cao. Bệnh nhân phải chịu đựng nhiều đau đớn và chỉ sau vài tháng điều trị, thanh niên trẻ này đã mất trong tình trạng kiệt quệ vì hóa trị.

Vậy những tiến bộ y học ngày nay đã mang lại hy vọng gì cho bệnh nhân ung thư, thưa bác sĩ?

Thật may vì với những tiến bộ của khoa học và y học hiện đại, trong những năm qua, đã có nhiều phương pháp điều trị ung thư mới. Đồng thời, cũng có nhiều loại thuốc hỗ trợ giúp giảm nhẹ tác dụng phụ của hoá trị, khiến cho người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn, chất lượng cuộc sống được nâng cao hơn. Thực tế là trong 10 năm vừa qua, tỉ lệ kéo dài sự sống của bệnh nhân ung thư đã được cải thiện hơn rất nhiều.

Nhiều người cho rằng, ung thư là một căn bệnh tiêu tốn rất nhiều tiền với những loại thuốc đắt đỏ, điều này có đúng không, thưa ông?

Phương pháp điều trị hiệu quả và tiết kiệm nhất vẫn là phòng ngừa: tránh hút thuốc lá, giảm rượu bia, và tiêm phòng các bệnh do virus. Đồng thời, việc tầm soát và sàng lọc ung thư định kỳ là cần thiết để phát hiện và điều trị kịp thời. Một khi cần đến can thiệp ngoại khoa, ca bệnh có thể tiến triển nặng hơn hoặc tái phát, dẫn đến việc phải sử dụng thuốc đặc trị đắt đỏ. Hiện nay, một số thuốc biệt dược đã có thể thay thế bằng thuốc generic, giúp tiết kiệm chi phí cho bệnh nhân.

Hiện nay, nhiều bệnh nhân tại Việt Nam có xu hướng tìm tới các bệnh viện ở nước ngoài như Singapore, Nhật Bản, Mỹ… để điều trị với phác đồ tiên tiến và trang thiết bị hiện đại, song điều đó vô cùng tốn kém, trong khi ung thư là một căn bệnh cần thời gian điều trị lâu dài. Vì vậy, việc người bệnh có thể điều trị tại bệnh viện trong nước với tiêu chuẩn như ở các nước phát triển về y học không chỉ giúp giảm tải cho bệnh viện công mà còn mang đến sự thuận lợi và tiết kiệm cho bệnh nhân. Đây cũng là lí do cho sự hợp tác giữa Bệnh viện AIH và Bệnh viện Raffles - bệnh viện tư tại Singapore.

Mong mỏi mang thêm nhiều hi vọng mới

Đang công tác tại Nhật Bản, điều gì khiến ông quyết định làm việc toàn thời gian tại một bệnh viện ở Việt Nam? Ông nhận thấy tiềm năng gì trong sự hợp tác này?

Bệnh viện AIH đã ký kết Thỏa thuận Hợp tác Y khoa với Bệnh viện Raffles Singapore, trong khuôn khổ hợp tác, hai bên công bố thành lập Trung tâm Ung bướu AIH và mời nhiều chuyên gia, bác sĩ tới hợp tác, làm việc. Trung tâm Ung bướu AIH tới đây sẽ còn có các chuyên gia khác từ Bệnh viện Raffles Singapore và các bác sĩ Việt Nam giàu kinh nghiệm khác cùng tham gia điều trị chung và đưa ý kiến chuyên môn thứ hai thông qua các buổi công tác thăm khám định kỳ.

Với sự hợp tác này, tôi có thể mang kiến thức và kinh nghiệm chuyên môn của mình phục vụ điều trị cho các bệnh nhân Việt Nam và kết nối với các đồng nghiệp của tôi ở nhiều nước trên thế giới, đóng góp vào việc thiết lập, chuẩn bị trang thiết bị để điều trị hiệu quả cho bệnh nhân ung thư.

Quan điểm và phương pháp điều trị ung bướu nói chung ngày nay có gì khác so với trước đây, thưa ông?

Thay vì chỉ dùng hoá trị như trước đây, hiện nay y học đã phát triển nhiều phương pháp tiên tiến để điều trị ung thư, điển hình như liệu pháp nhắm trúng đích và phương pháp miễn dịch. Liệu pháp nhắm trúng đích (liệu pháp nhắm mục tiêu) sử dụng thuốc để tấn công các thay đổi gen của tế bào ung thư mà không ảnh hưởng đến những tế bào khỏe mạnh. Đây có thể là phương pháp điều trị chính hoặc kết hợp với các liệu pháp khác nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Trong khi đó, liệu pháp miễn dịch kích thích hệ thống miễn dịch của bệnh nhân, giúp nhận diện và tiêu diệt các phần tử ngoại lai hoặc tế bào ung thư hiệu quả hơn.

Ở Bệnh viện AIH, chúng tôi đang chuẩn bị triển khai cả hai phương pháp này trong điều trị ung thư nhằm nâng cao kết quả điều trị. Đồng thời, với phương pháp hoá trị, chúng tôi cũng sử dụng nhiều loại thuốc hỗ trợ giúp giảm nhẹ các tác dụng phụ.

Trước đây, hóa trị gây ra nhiều lo lắng vì các tác dụng phụ, nhưng nhờ thuốc hỗ trợ hiện đại, quá trình điều trị nay đã trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra, nguy cơ nhiễm trùng do giảm bạch cầu trong hóa trị đã được kiểm soát bằng thuốc ức chế tủy xương. Với các phương pháp mới như liệu pháp miễn dịch, tỷ lệ kéo dài sự sống của bệnh nhân ung thư đang được cải thiện rõ rệt – nhiều bệnh nhân của tôi đã sống khỏe mạnh trên 5 năm sau điều trị.

Trong bối cảnh ung thư đang ngày càng trẻ hoá, ông nghĩ đâu là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này?

Ở châu Á, có 3 nguyên nhân chính gây ra ung thư, đó là thuốc lá, nhiễm khuẩn và tiếp xúc với hoá chất trong đời sống hàng ngày như thức ăn, ô nhiễm không khí và nhiều nguồn khác... Tuy nhiên, một số loại virus gây viêm gan B, C ở ung thư gan, nhiễm HPV gây ung thư cổ tử cung… đều có thể phòng ngừa được nhờ tiêm phòng. Ngoài ra, tôi cũng khuyến khích người trẻ nên thực hiện các gói tầm soát ung thư sớm.

Nhật Bản được mệnh danh là "đất nước trường thọ" với rất nhiều người cao tuổi khoẻ mạnh, theo ông, bí quyết nằm ở điều gì?

Đầu tiên là bạn cần có một lối sống lành mạnh, từ bỏ ngay những thói quen có hại như hút thuốc và sử dụng rượu bia. Hãy quan tâm tới nguồn thực phẩm hàng ngày, đảm bảo chúng không có hoá chất, trong chế độ ăn có nhiều rau xanh, trái cây và cá. Tôi tin rằng người Việt cũng sẽ sống lâu hơn do kinh tế đang ngày càng phát triển và y học ngày càng tiến bộ.

Theo Bác sĩ, bệnh nhân ung thư khi lựa chọn nơi điều trị cần lưu ý đến những yếu tố nào để đảm bảo việc điều trị an toàn và hiệu quả, đồng thời có được sự hỗ trợ toàn diện?

Điều trị ung thư cần thời gian và sự kiên trì. Để đảm bảo bệnh nhân nhận được sự chăm sóc tốt nhất và có cơ hội cao hơn trong việc phục hồi và nâng cao chất lượng cuộc sống, thứ nhất, người bệnh cần lựa chọn đơn vị y tế có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa ung thư giàu kinh nghiệm, đảm bảo chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Thứ hai, trang thiết bị y tế tiên tiến như CT, MRI, PET scan... để xác định giai đoạn bệnh và theo dõi hiệu quả điều trị.

Tiêu chí thứ ba và cũng đặc biệt quan trọng là đội ngũ cấp cứu cùng với sự hỗ trợ liên chuyên khoa từ khoa dinh dưỡng, tâm lý đến phục hồi chức năng… đảm bảo sự chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân.

Cuối cùng, ông có lời khuyên nào dành cho những người đang điều trị ung thư?

Hãy giữ vững niềm tin và đừng bao giờ từ bỏ. Ngày càng có nhiều loại thuốc mới, phương pháp điều trị mới. Bạn cần tin tưởng vào sự tiến bộ của y học, chỉ cần sống qua được 1 – 2 năm thì cơ hội được tiếp cận với những phương pháp hiện đại sẽ mở ra với bạn. Và đừng tự điều trị bằng những phương pháp chưa được khoa học kiểm chứng.

Tôi nghe nói nhiều người đang chữa trị ung thư bằng nhịn ăn. Nhưng thực tế, khi bị bệnh, bạn càng cần nhiều năng lượng (calo) để tiếp nhận điều trị và chiến đấu với căn bệnh đó. Do vậy, bệnh nhân ung thư rất cần có một chế độ ăn uống đa dạng, đủ nhóm chất, đảm bảo calo để hỗ trợ quá trình điều trị và phục hồi hiệu quả. Đặc biệt, việc bổ sung đạm (protein) là rất quan trọng.

Trân trọng cảm ơn ông!

Trang Đào - Trang Đỗ